China is geen democratische rechtsstaat. Het land kent geen scheiding der machten: geen onafhankelijk rechtsspraak en geen door de bevolking in vrije verkiezingen gekozen parlement. China is een éénpartijstaat waarin de Communistische Partij het voor het zeggen heeft. Is dat erg, vanuit economisch perspectief?
Stel, u bent ondernemer en sluit een mooie deal met een afnemer. Maar als puntje bij paaltje komt, weigert uw afnemer de grote order te betalen. Naar de rechter gaan helpt niet. Uw afnemer is iets hoogs bij de Communistische Partij en de rechter kijkt wel uit: die wil zijn baantje langer houden dan vandaag. Thuisgekomen na een lange en vermoeiende dag, schrikt u ’s nachts wakker van een enorme knal: er blijkt een loods te zijn ontploft. De eigenaar had er meer chemicaliën ingepropt dan mocht, de loods lag binnen de toegestane bufferzone en de controle op al die veiligheidsvoorschriften was non-existent. Meer dan 130 mensen komen bij die ontploffing om. U woont in de Chinese havenstad Tianjin.
Het punt is: hoe kan een economie op de lange duur goed blijven functioneren als het nakomen van afspraken – contracten, veiligheidsvoorschriften - niet afgedwongen kan worden? De centrale Chinese overheid kan uiteraard allerlei draconische maatregelen nemen en doet dat ook met een zeker enthousiasme: voor het opsluiten en zelfs executeren van corrupte ambtenaren draaien ze de hand niet om. Maar dat is symptoombestrijding, het lost de kern van het probleem niet op: China is geen democratische rechtsstaat, en alleen een democratische rechtsstaat kan corruptie enigszins effectief bestrijden. Want in zo’n rechtsstaat bestaat een scheiding der machten, met een onafhankelijke rechter en een onafhankelijk parlement. Bovendien: hoe kunnen nieuwe ideeën een kans krijgen, hoe kan innovatie echt floreren in een land dat 15.000 mensen arresteert voor ‘cybermisdaad’, lees onder meer: het via internet ventileren van tegendraadse meningen?
